Empatia u dzieci – jak przebiega jej rozwój? Dlaczego jest ważna w wychowaniu dziecka?

Czy empatia u dzieci jest konieczna?

Empatia u dzieci – stadia rozwoju empatii

Pierwsze stadium rozwoju empatii u dzieci dotyczy niemowląt

Szereg badań potwierdził, że noworodki zachowują się tak samo w konkretnej sytuacji. Kiedy jeden z nich reaguje płaczem, drugi noworodek również reaguje płaczem, podobnie jest także z emocjami pozytywnymi, tj. śmiech. Tego rodzaju reakcja niemowląt, jak pisze Hoffman, zanika z czasem, wraz z kształtowaniem się w dziecku świadomości własnego „ja” i odrębności od otoczenia.

Drugi etap, który wyróżnił M.L. Hoffman to „egocentryczne cierpienie empatyczne”

Według niego pojawia się ono około pierwszego roku życia. Dziecko w tym wieku nadal nie potrafi oddzielić własnych odczuć, od odczuć przez siebie obserwowanych u innych osób, jednak jest to już zapowiedzią rozwijającej się empatii.

W trzecim etapie rozwoju empatii dziecko zaczyna reagować na cierpienie innych

Z drugim rokiem życia możemy zaobserwować u dziecka pocieszenie osoby smutnej, przytulanie, całowanie. Dziecko wraz z rozpoczęciem drugiego roku życia zaczyna powoli rozumieć co oznacza cierpienie i smutek innych. W zderzeniu z tego rodzaju zachowaniem stosuje gesty, których samo spodziewałoby się otrzymać.

W czwartym etapie, który kształtuje się około 3 roku życia dziecko zaczyna poznawać świat mniej egocentrycznie

Kiedy dziecko rozumie już, że samo jest odrębnym „ja”, zaczyna również rozumieć, że inni ludzie posiadają własne odczucia. Dodatkowo dziecko zauważa, że to co dla niego stanowi skuteczne pocieszenie, nie musi stanowić pocieszenia dla innych. Z czasem, kiedy dorasta nabywa umiejętność rozpoznawania uczuć z mimiki twarzy innych. 

Empatia u dzieci w wieku przedszkolnym opiera się na wiedzy dziecka, że uczucia mogą być również ukrywane przed innymi. Dziecko jest świadome również, że ta sama sytuacja może wywołać u jednego człowieka radość, a u innego smutek lub złość. W wieku wczesnoszkolnym dziecko zaczyna swobodnie nazywać emocje i odczucia, a także nabywają umiejętność adekwatnego reagowania na emocje i uczucia innych.

Piąte stadium dotyczy „cierpienia empatycznego, które wykracza poza konkretną sytuację”

Na tym etapie dziecko zaczyna rozumieć, że stan uczuciowy/psychiczny drugiego człowieka może być wynikiem nie tylko konkretnej sytuacji, ale także rezultatem życiowych doświadczeń danego człowieka. Następuje to w okresie późnego dzieciństwa. Dzięki tej umiejętności, dziecko widzi drugiego człowieka w szerokim kontekście. Jeśli zauważa ogólnie złą sytuację życiową innej osoby, to mimo obserwacji radosnych reakcji danej osoby w konkretnych sytuacjach, jest w stanie stwierdzić, że może nie być ona szczęśliwą.